De juridische gevolgen van het tekenen van een online petitie

Wat is een online petitie en hoe werkt het?

Een online petitie is een digitale oproep waarmee burgers steun kunnen uitspreken voor een bepaald standpunt of verzoek aan bijvoorbeeld de overheid, een gemeente of een organisatie. Denk aan petities voor een veiliger kruispunt, behoud van een buurtvoorziening of aandacht voor een maatschappelijk probleem. Door je naam, e-mailadres en soms adresgegevens in te vullen, laat je zien dat je het doel van de petitie steunt. Vaak worden de handtekeningen (digitaal of op papier) aangeboden aan een bestuursorgaan of bedrijf.

Juridisch kader: recht op petitie en vrije meningsuiting

Het recht om een petitie in te dienen is vastgelegd in artikel 5 van de Grondwet: “Ieder heeft het recht verzoeken schriftelijk bij het bevoegd gezag in te dienen.” Ook het ondertekenen van een petitie valt onder de vrijheid van meningsuiting. Het ondertekenen van een petitie is in Nederland niet juridisch bindend. Je gaat geen contractuele verplichtingen aan en bent niet aansprakelijk voor de inhoud of de gevolgen van de petitie, zolang je geen strafbare of onrechtmatige uitlatingen doet.

Privacy en persoonsgegevens

Bij het ondertekenen van een online petitie worden meestal persoonsgegevens gevraagd, zoals je naam en e-mailadres. De organisatie achter de petitie verwerkt deze gegevens en moet zich houden aan de Algemene verordening gegevensbescherming (Avg). Dit betekent onder meer dat:

• Duidelijk moet zijn waarvoor je gegevens worden gebruikt.

• Je gegevens niet langer worden bewaard dan nodig.

• Je het recht hebt om je gegevens in te zien, te laten wijzigen of te laten verwijderen.

• Je gegevens niet zonder toestemming aan derden mogen worden doorgegeven.

Controleer altijd het privacybeleid van de organisatie voordat je je gegevens invult. Let op of je naam openbaar wordt getoond of alleen wordt meegeteld in het totaal.

Mogelijke risico’s: smaad, laster en misbruik

Hoewel het tekenen van een petitie doorgaans geen juridische gevolgen heeft, zijn er uitzonderingen. Voeg je bij het ondertekenen een reactie toe die beledigend, smadelijk of discriminerend is, dan kun je daarvoor strafrechtelijk aansprakelijk zijn. Ook als je namens iemand anders tekent zonder toestemming, kan dat onder bepaalde omstandigheden als identiteitsfraude of valsheid in geschrifte worden gezien. Het is daarom belangrijk altijd je eigen gegevens te gebruiken en geen valse informatie te verstrekken.

Is je handtekening geldig?

Een digitale handtekening onder een petitie is in juridische zin geen “echte” handtekening. Een petitie is een verzoek, geen contract of formele akte. Overheden of organisaties zijn niet verplicht om iets met een petitie te doen, al kan een grote hoeveelheid steun wel politieke of maatschappelijke druk uitoefenen. Soms worden petities wel besproken in de gemeenteraad of Tweede Kamer, maar er is geen afdwingbaar recht op een reactie of besluit.

Wat gebeurt er met de petitie?

Na het sluiten van de petitie worden de handtekeningen vaak aangeboden aan een bestuursorgaan, bedrijf of andere instantie. De ontvanger kan besluiten de kwestie te behandelen, maar is daartoe niet verplicht. Je naam kan (afhankelijk van het privacybeleid) zichtbaar zijn bij de overhandiging, maar dit heeft geen juridische gevolgen voor jou als ondertekenaar.

Tips voor veilig ondertekenen

• Controleer altijd de afzender en het doel van de petitie.

• Lees het privacybeleid en bepaal of je gegevens openbaar worden.

• Vul alleen je eigen gegevens in en wees eerlijk.

• Wees terughoudend met het toevoegen van opmerkingen: houd het respectvol en feitelijk.

• Wil je niet dat je naam zichtbaar is? Kijk of je anoniem kunt ondertekenen.

Tot slot

Het tekenen van een online petitie is een laagdrempelige manier om je stem te laten horen en valt onder het recht op vrije meningsuiting en petitie. In principe zijn er geen juridische gevolgen, zolang je respectvol en eerlijk handelt. Let wel altijd op je privacy en wees je bewust van wat je deelt.

Heeft u na het lezen van deze blog nog vragen over de regels rond petities, privacy of een ander juridisch onderwerp?
U bent van harte welkom op ons inloopspreekuur, iedere dinsdagavond van 19.30 tot 20.30 uur in De Pas. Onze vrijwilligers staan voor u klaar om u kosteloos te helpen met juridisch advies.