De juridische aspecten van samenwonen zonder samenlevingscontract

Geen wettelijke regeling voor samenwoners zonder contract

In Nederland bestaat er geen specifieke wet die de rechten en plichten van samenwoners zonder samenlevingscontract regelt. Dit betekent dat je als samenwoners in juridische zin ‘vreemden’ voor elkaar bent. Je bouwt geen automatisch recht op elkaars bezittingen, inkomen of pensioen op. Ook ben je niet elkaars erfgenaam: overlijdt één van de partners, dan gaat de erfenis niet automatisch naar de ander, tenzij dit in een testament is vastgelegd. Gezamenlijk gekochte spullen zijn alleen van jullie samen als beide namen op het aankoopbewijs staan of als je dat samen afspreekt.

Eigendom en financiën

Zonder samenlevingscontract is het verstandig om goed bij te houden wie wat betaalt en van wie spullen zijn. Koop je samen een huis, dan moet je allebei als eigenaar in het Kadaster worden geregistreerd. Doe je dat niet, dan is het huis eigendom van degene die op papier staat. Hetzelfde geldt voor een gezamenlijke auto of andere grote aankopen. Voor gezamenlijke bankrekeningen geldt dat beide partners bevoegd zijn, maar bij ruzie of uit elkaar gaan kan het lastig zijn om aan te tonen wie welk deel heeft ingebracht.

Erfrecht en overlijden

Samenwoners zonder samenlevingscontract en zonder testament erven niet automatisch van elkaar. Wil je dat je partner je erfgenaam wordt, dan moet je dit in een testament laten vastleggen. Ook voor het partnerpensioen bij overlijden van een van de partners stellen pensioenfondsen vaak een samenlevingscontract als eis. Zonder contract of testament kan de langstlevende partner in financiële problemen komen als de ander overlijdt.

Kinderen en ouderlijk gezag

Hebben jullie samen kinderen, dan krijgt de moeder automatisch het gezag. De vader of duomoeder moet het kind erkennen om juridisch ouder te worden. Gezamenlijk gezag moet apart worden aangevraagd bij de rechtbank. Zonder samenlevingscontract zijn er geen automatische afspraken over alimentatie, gezag of omgang als je uit elkaar gaat. Dit kan tot vervelende situaties leiden.

Schulden en aansprakelijkheid

Samenwoners zijn niet automatisch aansprakelijk voor elkaars schulden. Alleen als je samen een lening afsluit of samen op een contract staat, ben je beiden verantwoordelijk. Let op bij het aangaan van gezamenlijke verplichtingen, zoals huur- of koopcontracten, abonnementen of leningen.

Praktische tips

• Maak samen duidelijke afspraken over geld, bezittingen en de verdeling van kosten, bijvoorbeeld in een eenvoudige overeenkomst.

• Overweeg een testament als je wilt dat je partner je erfgenaam wordt.

• Leg bij gezamenlijke aankopen vast wie welk deel betaalt en van wie het is.

• Informeer bij je pensioenfonds of je partner in aanmerking komt voor partnerpensioen en wat daarvoor nodig is.

• Denk na over het gezamenlijk kopen van een huis en laat je goed adviseren over de juridische gevolgen.

Tot slot

Samenwonen zonder samenlevingscontract is juridisch gezien risicovol, omdat je weinig bescherming hebt als het misgaat. Met goede afspraken en eventueel een (eenvoudig) contract kun je veel problemen voorkomen. Wil je meer zekerheid, dan is het verstandig om samen een samenlevingscontract op te stellen bij de notaris.

Heeft u na het lezen van deze blog nog vragen over de juridische aspecten van samenwonen zonder samenlevingscontract of een ander juridisch onderwerp? U bent van harte welkom op ons inloopspreekuur, iedere dinsdagavond van 19.30 tot 20.30 uur in De Pas. Onze vrijwilligers staan voor u klaar om u kosteloos te helpen met juridisch advies.